Zapalenie spojówek – objawy, rodzaje, przyczyny. Ile trwa, jak leczyć?
Zapalenie spojówek to poważne schorzenie, które nieleczone, w skrajnych przypadkach, może doprowadzić do pogorszenia parametrów widzenia, a nawet całkowitej ślepoty.
Choroba ta uchodzi za bardzo zaraźliwą (o czym przekonał się chyba każdy rodzic, którego dziecko chodziło do przedszkola).
Zapalenie spojówek jest schorzeniem o niezwykle zróżnicowanej etiologii. Wśród jego przyczyn wymienia się:
- zakażenia wirusowe,
- zakażenia bakteryjne,
- odczyny alergiczne.
Są to podstawowe rodzaje zapalenia spojówek. W obrębie każdego z nich wyróżnić można dalsze podtypy o różnych powodach powstania, przebiegu, objawach oraz sposobie leczenia.
Zobacz, jakie są objawy wirusowego, bakteryjnego i alergicznego zapalenia spojówek, ile trwa ta choroba i na czym polega jej leczenie.
Wirusowe zapalenie spojówek
Wirusowe zapalenie spojówek jest chorobą umiarkowanie ciężką w przebiegu, ale niezwykle zakaźną. Z łatwością przenosi się w dużych skupiskach ludzkich, w szczególności między dziećmi.
Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z wydzielinami z oczu i nosa chorego, a także pośrednio przez przedmioty, z którymi miał on styczność. Choroba wywoływana jest przez takie patogeny, jak:
- adenowirusy (między innymi typu 3,7, 8, 9,37 70);
- herpes simplex, czyli wirus opryszczki zwyczajnej (HSV);
- human herpesvirus 3 – wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV);
- pikornawirusy.
Wyróżnia się kilka rodzajów wirusowego zapalenia spojówek, w tym:
- proste grudkowe zapalenie spojówek,
- nagminne (epidemiczne) zapalenie spojówek i rogówki,
- ostre krwotoczne zapalenie spojówek,
- gorączka gardłowo-spojówkowa,
- opryszczkowe zapalenie spojówek,
- zapalenie spojówek towarzyszące ospie wietrznej lub półpaścowi ocznemu,
- pikornawirusowe zapalenie spojówek.
Bakteryjne zapalenie spojówek
Bakteryjne zapalenie spojówek, ze względu na objawy zwane też ropnym, jest chorobą zakaźną. Dotyka ona najczęściej małych dzieci, w tym niemowląt i noworodków (objawy mogą się pojawić już w drugim dniu życia).
Bakteryjną odmianę zapalenia spojówek wywołują drobnoustroje takie jak:
- paciorkowiec, w tym: paciorkowiec β-hemolizujący (Streptococcus pyogenes), paciorkowiec zieleniejący (Streptococcus viridans), dwoinek zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae),
- gronkowce, w tym złocisty (Staphylococcus aureus), skórny (Staphylococcus epidermidis),
- dwoinek rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae)
- Moraxella lacunata,
- chlamydie.
Rzadziej choroba jest następstwem infekcji powodowanych przez błonicę (Corynebacterium diphther), listeriozę (Listeria monocytogenes), Haemophilus influenzae, pasterelozę (Pasteurella sp.) oraz pałeczki Escherichia coli.
W związku z odmienną patogenezą, ropne zapalenie spojówek przybiera różne postaci, w tym:
- ostre, powodowane przez paciorkowce, powszechne i stosunkowo krótkotrwałe,
- nadostre – związane z zakażeniem dwoinką rzeżączki, występuje u osób aktywnych seksualnie oraz noworodków (przenoszone przez drogi rodne chorej matki),
- przewlekłe, gronkowcowe, niekiedy też związane z zakażeniem przez bakterie Escherichia coli.
Alergiczne zapalenie spojówek
Alergiczne zapalenie spojówek jest wynikiem nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na kontakt z substancją uczulającą, najczęściej alergenem lotnym (pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt) lub kontaktowym (np. nikiel, chrom, silikon). Bardzo często współwystępuje z innymi schorzeniami alergicznymi, w tym katarem siennym, astmą czy atopowym zapaleniem skóry (AZS). Wyróżnia się takie postaci alergicznego zapalenia spojówek, jak:
- sezonowe alergiczne zapalenie spojówek – reakcja na pyłki drzew i traw w okresie kwitnienia, od wiosny do późnego lata,
- całoroczne alergiczne zapalenie spojówek – związane z uczuleniem na sierść zwierząt, roztocza, pleśń, włosy i naskórek ludzki, wełnę,
- wiosenne zapalenie spojówek i rogówki – nie należy mylić z sezonowym, występuje u dzieci do 5. roku życia, trwa kilka lat, ma bardzo ciężki przebieg,
- pryszczykowe zapalenie spojówki i rogówki – choroba typowo dziecięca, której powodem są złe warunki higieniczne,
- olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek – występuje w reakcji na ciało obce w worku spojówkowym (najczęściej – soczewki kontaktowe),
- atopowe zapalenie spojówek i rogówek – rzadkie i ciężkie w przebiegu, występuje głównie u młodych mężczyzn.
Objawy zapalenia spojówek
Objawy zapalenia spojówek mają zróżnicowany charakter i występują w różnym natężeniu, w zależności od rodzaju choroby. Charakterystyczne dla różnych jej odmian są:
- nagminne wirusowe zapalenie spojówek – obrzęk powiek z wyraźnym opadem górnej, przekrwienie spojówek, intensywne łzawienie, światłowstręt, zamglenie obrazu, odczyn grudkowy, wylewy podspojówkowe. Możliwe przeniesienie zakażenia na rogówkę, groźba trwałego uszkodzenia wzroku;
- proste grudkowe zapalenie spojówek – stosunkowo łagodne, z niewielkim obrzękiem, świądem, pieczeniem i łzawieniem;
- gorączka gardłowo-spojówkowa: obrzęk powiek, świąd oczu, łzawienie, wysoka temperatura ciała, ból gardła, powiększenie węzłów chłonnych;
- ostre paciorkowcowe zapalenie spojówek - wyciek wydzieliny ropnej, przekrwienie gałek ocznych, odczyn brodawkowaty;
- rzeżączkowe zapalenie spojówek – bardzo silny wyciek ropnej treści, sklejanie się powiek, mocny obrzęk obu powiek powodujący zasklepianie się szpary między nimi, przekrwienie oczu, powiększenie węzłów chłonnych;
- przewlekłe gronkowcowe zapalenie spojówek – niewielka ilość wydzieliny ropnej, przekrwienie oczu, obrzęk powiek, odczyn brodawkowaty lub grudkowy;
- alergiczne zapalenie spojówek: obrzęk, przekrwienie, świąd, pieczenie, łzawienie, bolesność, światłowstręt.
Ile trwa zapalenie spojówek?
Ile trwa zapalenie spojówek? W większości przypadków choroba rozwija się i samoczynnie lub z pomocą leków wygasa w ciągu 2-3 tygodni – dotyczy to większość zakażeń bakteryjnych i wirusowych.
W pierwszej fazie objawy często dotykają tylko jedno oko. Po 2-3 dniach przenoszą się one też na drugie. Zdarza się jednak, że choroba ma inny przebieg. Do wyjątków należy między innymi przewlekłe zapalenie spojówek, wywoływane przez gronkowce, które trwa około 6-7 tygodni, następnie zaś możliwe są jego nawroty.
Sporadycznie zdarza się, że równie długo trwają zakażenia wirusowe, jeśli nieleczona choroba zaatakuje także rogówkę. Szczególnym przypadkiem są odczyny alergiczne. W większości przypadków stan zapalny oka ustępuje w takiej sytuacji w ciągu 24 godzin od ustania kontaktu z alergenem. Jeśli jednak swoista kwarantanna nie jest możliwa (np. w przypadku uczulenia na zwierzę domowe, czy wszechobecny kurz), objawy mogą z różnym nasileniem pojawiać się przed długie miesiące, a nawet lata.
Krople do oczu na zapalenie spojówek na receptę i bez recepty
Jak leczyć zapalenie spojówek? Dużo w tej materii zależy od rozwoju (patogenezy) schorzenia. W przypadku infekcji bakteryjnych trwających dłużej niż kilka dni, zaleca się stosowanie antybiotyków o działaniu miejscowym (w sporadycznych przypadkach stosuje się też leczenie doustne, ogólnoustrojowe).
Tego typu krople do oczu na zapalenie spojówek wydawane są na receptę, a w ich składzie znajdziemy takie substancje, jak:
- azytromycyna – antybiotyk z grupy makrolidów,
- tobramycyna - antybiotyk z grupy aminoglikozydów,
- lewofloksacyna - chemioterapeutyk grupy fluorochinolonów III generacji.
Na zakażenia wirusowe także dostępne są krople wydawane jedynie z przepisu lekarza, w tym:
- gancyklowir - lek przeciwwirusowy.
- deksametazon – lek glikokortykosteroidowy.
Jeżeli natomiast chodzi o zapalenie spojówek alergiczne, wśród kropli na receptę wymienić można środki zawierające takie substancje czynne, jak:
- olopatadyna - lek przeciwalergiczny i przeciwhistaminowy,
- emedastyna – lek przeciwhistaminowy,
- deksametazon, fluorometolon, loteprednol – leki glikokortykosteroidowe,
- cyklosporyna - lek immunosupresyjny.
W aptekach dostępne są też krople do oczu na zapalenie spojówek sprzedawane bez recepty. Są to preparaty wytwarzane na bazie następujących substancji:
- kromoglikan sodowy – związek chemiczny działający przeciwalergicznie, przeciwanafilaktycznie, przeciwastmatycznie i antyhistaminowo,
- azelastyna – słabszy lek przeciwalergiczny i przeciwhistaminowy,
- tetryzolina – lek z grupy sympatykomimetyków.
