Co to jest cytologia? Jakie badanie daje wyniki i kiedy je wykonać?

Konsultacja z e-receptą Lek. rodzinny Specjalista

Każdego roku w Polsce raka szyjki macicy rozpoznaje się u prawie 4 tysięcy kobiet. Blisko połowa z nich umiera w ciągu kilku lat od postawienia diagnozy, ponieważ nowotwór został zbyt późno wykryty. Rak szyjki macicy nie musi oznaczać wyroku. Regularnie wykonywanie cytologii pozwala wyryć nowotwór na bardzo wczesnym etapie, co daje gwarancję całkowitego wyleczenia. Co to jest cytologia oraz jak odczytywać jej wynik?

Co to jest cytologia?

Cytologia to potoczne określenie na badanie cytologiczne wykonywane przez lekarzy ginekologów w diagnostyce raka szyjki macicy – drugiego pod względem częstotliwości występowania nowotworu złośliwego u kobiet. Badanie cytologiczne pozwala wykryć stany zapalne oraz zmiany przednowotworowe i nowotworowe na wczesnym etapie, w stadium bezobjawowym, co daje niemal 100-procentową możliwość wyleczenia.

Cytologia polega na mikroskopowej ocenie rozmazu materiału pobranego z tarczy i kanału szyjki macicy. Niekiedy cytologię nazywa się rozmazem szyjkowym. Pobranie materiału komórkowego do badania jest całkowicie bezbolesne. Lekarz najpierw wkłada do pochwy wziernik, żeby uwidocznić szyjkę macicy, a następnie przy użyciu specjalnej szczoteczki cytologicznej pobiera komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego i gruczołowego szyjki macicy. W laboratorium materiał jest rozmazywany na szkiełku podstawowym, utrwalany i zabarwiany, co pozwala cytologowi określić stan komórek nabłonka szyjki macicy.

Kiedy wykonać cytologię?

Badanie cytologiczne powinno być wykonane pomiędzy 10 a 20 dniem cyklu miesiączkowego (nie wcześniej niż cztery dni po miesiączce i nie później niż cztery dni przed kolejnym krwawieniem).

Pierwszą cytologię warto wykonać po rozpoczęciu współżycia. Od tej pory zaleca się by badanie przeprowadzać regularnie, przynajmniej raz na trzy lata. Kobiety nieaktywne seksualnie, po skończeniu 25. roku życia, także powinny wykonać pierwsze badanie cytologiczne i powtarzać je regularnie. Panie, które należą do grupy wysokiego ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy oraz u których stwierdzono nadżerkę, powinny badać się częściej - przynajmniej raz w roku.

Wyniki cytologii

Rozmaz cytologiczny można ocenić za pomocą dwóch systemów – Papanicolau i Bethesda. System Papanicolau został opracowany w latach 50 XX wieku, czyli kiedy cytologia kliniczna zaczęła się rozwijać. Obecnie klasyfikacja Papanicolau jest rzadziej stosowana, gdyż uznaje się ją za niewystarczającą. Cytolodzy coraz częściej opisują badanie systemem Bethesda opracowanym pod koniec XX wieku.

Grupy cytologii według Papanicolau

Jeszcze do niedawna wyniku cytologii opisywano według klasyfikacji Papanicolau, przypisując przebadany materiał do jednej z pięciu grup:

Cytologia - grupa I

– oznacza, że komórki nabłonka wielowarstwowego płaskiego pobrane z tarczy szyjki macicy oraz komórki gruczołowe z kanału szyjki są prawidłowe.

Cytologia - grupa 2

– oznacza, że w rozmazie cytologicznym widoczne są komórki nabłonkowe ze zmianami zwyrodnieniowymi, komórki zapalne, a także komórki regeneracyjne.

Cytologia - grupa 3

- oznacza, że w rozmazie widać komórki z cechami dysplazji. Dla cytologa jest to stan podejrzany, który może sugerować nasilony stan zapalny lub dużą dysplazje wymagającą dalszej diagnostyki.

Cytologia – grupa 4

– w rozmazie uwidoczniono komórki o cechach raka płaskonabłonkowego przedinwazyjnego.

Cytologia – grupa 5

– ostatnia grupa, która oznacza, że w rozmazie widoczne są komórki odpowiadające rakowi płaskonabłonkowemu lub innemu złośliwemu nowotworowi szyjki macicy.

Wyniki cytologii w systemie Bethesda

System Bethesda został opracowany pod koniec XX wieku, a następnie zmodyfikowany w 2001 roku. Klasyfikacja Bethesda jest uznawana za bardziej precyzyjną. Wyniki cytologii opisuje się następująco:

brak zmian śródnabłonkowych – jest to stan, kiedy w rozmazie nie uwidoczniono zmian przedrakowych lub wskazujących na raka, a jedynie komórki prawidłowe lub świadczące o zakażeniu wirusowym, bakteryjnym lub grzybiczym.

nieprawidłowości komórek nabłonka – oznacza to, że w badaniu uwidoczniły się atypowe komórki nabłonka, czyli komórki ze zmianami, które mogą świadczyć o raku lub stanie przedrakowym, ówczas w wynikach cytologii mogą pojawić się następujące oznaczenia:

• ASC – atypowe komórki nabłonka płaskiego, świadczące o stanie zapalnym, nie oznaczające na tym etapie zmian nowotworowych, w tym:
  • ASC-US – atypowe komórki nabłonka płaskiego o nieokreślonym znaczeniu (1,17 proc. wszystkich przypadków, dane z 2008 r.),
  • ASC-H – atypowe komórki nabłonkowe, gdzie nie można wykluczyć obecności zmian HSIL  (0,13 proc. przypadków);
• SIL – zmiany śródnabłonkowe, czyli obecność większej lub mniejszej ilości komórek, z których mogą się wykształcić zmiany nowotworowe:
  • L-SIL – niewielkie zmiany w komórkach nabłonka płaskiego, wynikające zazwyczaj z infekcji wywołanej przez wirus HPV. Określane też jako CIN1(0,67 proc. przypadków),
  • H-SIL – duże zmiany w komórkach nabłonka płaskiego, określane też jako CIN2 i CIN3 (0,28 proc. przypadków);
• AGC – atypowe zmiany w komórkach gruczołowych (0,15 proc. przypadków):
  • AGUS – nieprawidłowe komórki gruczołowe trudne do interpretacji,
  • AGCN – komórki podejrzane onkologicznie;
• rak płaskonabłonkowy – nieinwazyjny rak szyjki macicy (0,03 proc. przypadków);
• nowotwór złośliwy nie nabłonkowy (gruczołowy).

Czytaj też:

• Jak się przygotować do wizyty u ginekologa i jak się ubrać?
• Jak wygląda wizyta u ginekologa - badanie krok po kroku
• Badanie szyjki macicy: w ciąży, samodzielnie, kolposkopia
• Badanie ginekologiczne dziewicy - jak wygląda wizyta?

Udostępnij

Do znajomych

Tweetnij

Wyślij link

Nasz lekarz zadzwoni do Ciebie kiedy Ty chcesz! Potrzebujesz pomocy lekarskiej?

Rozpocznij konsultację