Profilaktyka malarii - leki i szczepionka przeciw malarii
Leki na malarię przyjmuje się w dwóch przypadkach: profilaktycznie przed wyjazdem do kraju, w którym malaria występuje, a także leczniczo, kiedy nie uda się zapobiec zakażeniu. Leki zażywane w profilaktyce malarii zastępują szczepionkę, której do tej pory nie udało się wprowadzić na rynek. Natomiast leki przeciw malarii, które przyjmuje się w razie wystąpienia objawów, mają za zadanie uratować życie chorego. Jakie leki przeciwmalaryczne zwalczą chorobę? Kiedy wystarczą tabletki na malarię, a kiedy konieczne jest leczenie szpitalne?
Leki na malarię
Malaria to jedna z najbardziej śmiercionośnych chorób świata. Każdego roku zabija prawie milion osób. Umierają nie tylko mieszkańcy krajów malarycznych, ale także turyści, którzy wyjeżdżają na wakacje w tropiki. Żeby nie dopuścić do rozwoju zakażenia, przed wyjazdem należy poddać się chemioprofilaktyce przeciwmalarycznej. Jeśli zaś po powrocie z kraju o klimacie tropikalnym, pojawiają się jakiekolwiek niepokojące objawy, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Im szybciej przyjmie się leki na malarię, tym większe szanse na wyleczenie choroby. W ciężkich przypadkach zachorowań, konieczne jest podanie leków dożylnie. Natomiast w lżejszych przypadkach stosuje się terapię ACT, polegającą na podaniu pacjentowi kombinacji tabletek na malarię z różnych grup.
Leki na malarię można podzielić na 5 grup:
pochodne chinoliny (zalicza się do nich chlorochina, amodiachina, prymachina);
pochodne akrydyny (mepakryna);
pochodne fenantrenu (chinina, lumefantryna);
pochodne biguanidu (prokwanil)
pochodne pirymidyny (pirymetamina).
Lek przeciw malarii
Leczenie malarii jest przede wszystkim uzależnione od rodzaju zarodźca, który wywołał chorobę. Jeśli źródłem zakażenia jest zarodziec sierpowaty (Plasmodium falciparum), pacjent wymaga natychmiastowej hospitalizacji i przyjmowania leków przeciw malarii dożylnie. W leczeniu szpitalnym stosuje się głównie trzy substancje:
artesunian,
artemeter,
chininę.
Chinina jest jednym z najskuteczniejszych leków przeciw malarii, ale wywołuje wiele działań niepożądanych. Wśród najczęściej wymienianych skutków ubocznych wymienia się:
spowolnienie akcji serca,
alergię skórną,
zmianę koloru skóry i włosów,
pogorszenie słuchu lub nawet jego utratę,
zaburzenia widzenia,
zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby,
mdłości,
zawroty głowy.
Z tego powodu leczenie chininą wprowadza się w najcięższych przypadkach zachorowań. Lekami pierwszego wyboru są artesunian i artemeter.
Tabletki na malarię
Pacjenci w mniej poważnych stanach poddawani są terapii ACT, która polega na przyjmowaniu tabletek na malarię z różnych grup. Najpopularniejszymi lekami przeciw malarii są:
• artemeter/lumefantryna,
• dihydroartemizynina/piperachina,
• artezunat/sulfadoksyna-pirymetamina,
• artezunat/amodiachina,
• artezunat/meflochina,
• artezunat/doksycyklina lub klinadamycyna,
• chinina/doksycyklina lub klindamycyna,
• chlorochina/prymachina,
• atowakwon/proguanil.
Leki na malarię stosowane w terapii ACT także są dobierane przede wszystkim do rodzaju pierwotniaka, który wywołał chorobę. Przykładowo, jeśli źródłem zakażenia jest zarodziec ruchliwy (Plasmodium vivax), czyli jeden z najbardziej rozpowszechnionych, to lekarze najczęściej stosują kombinację leków chlorochina/prymachina, a w przypadku oporności pasożyta na te leki – dihydroartemizyninę/piperachinę lub artemeter/lumefantrynę.
Malarię wywołaną przez zarodźca owalnego (Plasmodium ovale) leczy się najczęściej chlorochiną z prymachiną, a przez zarodźca pasmowego (Plasmodium malariae) pacjentom zwykle podaje się tylko chlorochinę.
Profilaktyka malarii
Malarii należy przede wszystkim zapobiegać. Przed wyjazdem do kraju, w którym występuje malaria, pacjenci powinny być poddani tzw. chemioprofilaktyce przeciwmalarycznej. Profilaktyka malarii polega na przyjmowaniu tabletek przed wyjazdem, w trakcie wakacji oraz po powrocie do kraju. Leki przeciw malarii powinny być dobrane do miejsca, w które turysta się wybiera ze względu na oporność pasożytów na leki. Do leków najczęściej stosowanych w profilaktyce zaliczają się:
doksycyklina,
chlorochina,
atowakwon/proguanil
meflochina.
Atowakwon/proguanil (Malarone) jest lekiem stosowanym zarówno w profilaktyce malarii, jak i w leczeniu. To preparat idealny dla osób, które wyjeżdżają w ostatniej chwili. Pierwszą tabletkę można przyjąć na jeden, dwa dni przed wyjazdem. Lek stosuje się w trakcie wyjazdu i przez 7 dni po powrocie. Podobnie działa doksycyklina - profilaktykę rozpoczyna się 1-2 dni przed wyjazdem, jednakże po powrocie lek trzeba zażywać przez 4 tygodnie. Chlorochinę i meflochinę zaczyna się przyjmować 1-2 tygodnie przed wyjazdem. Leki stosuje się raz na tydzień. Zalecane są zwłaszcza w przypadku długich wyjazdów. Chemioprofilaktykę tymi środkami kontynuuje się przez miesiąc po powrocie do kraju.
Szczepionka na malarię
Turyści przed wyjazdem w tropiki często pytają o szczepionkę na malarię. Wiele osób zakłada, że w XXI wieku wystarczy przyjąć jeden zastrzyk, który uchroni przed malarią i pozwoli w pełni cieszyć się z egzotycznych wakacji. Niestety - pomimo ogromu badań prowadzonych od dziesięcioleci, do tej pory nie udało się wprowadzić na rynek preparatu, który uchroni ludzkość przed tą śmiercionośną chorobą. Warto jednak podkreślić, że przełom w poszukiwaniu szczepionki nastąpił w 2015 roku. Jeden z koncernów farmaceutycznych ogłosił zakończenie prac nad szczepionką. Rok temu rozpoczął się pilotażowy program szczepień, którym objęto dzieci z trzech afrykańskich krajów.
Malarone 