Tabletka dzień po bez recepty czy na receptę? Dostępność
Autor: Joanna Woźniak
Chyba jeszcze żadne środki farmaceutyczne nie wzbudzały w Polsce tyle emocji, co tabletki dzień po.
W ciągu ostatnich pięciu lat dwa razy zmieniano przepisy dotyczące ich sprzedaży.
W 2014 roku wszystkie tego typu środki sprzedawano na receptę.
Rok później stały się dostępne bez recepty.
W 2017 roku posłowie PiS przegłosowali rządowy projekt nowelizacji ustawy, a pigułki po stały się ponownie dostępne tylko na receptę.
Tabletka dzień po – jak działa?
Tabletka dzień po to potoczne określenie na antykoncepcję awaryjną, czyli zapobiegającą ciąży po odbyciu stosunku bez zabezpieczenia lub w sytuacji, kiedy zawiedzie inna metoda antykoncepcji, na przykład, kiedy pęknie lub zsunie się prezerwatywa.
Antykoncepcja awaryjna powstała też z myślą o kobietach, które padły ofiarą gwałtu.
Aktualnie wyróżnia się dwa rodzaje tabletek dzień po:
- zawierające lewnonorgestrel, które trzeba zażyć do 72 godzin po stosunku,
- z uliprystalem (octanem uliprystalu), które mają zastosowanie przez 120 godzin po stosunku.
Światowa Organizacja Zdrowia wyróżnia jeszcze jedną metodę antykoncepcji doraźnej – tabletkę zawierającą mifepriston, jednak nie jest ona dostępna w Polsce.
Istnieje także możliwość zastosowania dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych jako metody antykoncepcji awaryjnej, jednak w ściśle określonym schemacie dawkowania.
Taka forma antykoncepcji doraźnej jest stosowana w krajach, w których kobiety nie mają dostępu do tabletki po zawierającej lewnonorgestrel lub octan uliprystalu.
Tabletki wczesnoporonne a antykoncepcja awaryjna
W Polsce tabletka dzień po jest błędnie utożsamiana z tabletkami wczesnoporonnymi.
Warto zapamiętać jednak, że ta tabletka nie prowadzi do poronienia.
Mechanizm działania pigułki różni się w zależności od dnia cyklu, w którym zostanie połknięta.
Jej działanie polega przede wszystkim na hamowaniu lub opóźnianiu owulacji.
Jeśli jednak zostanie zażyta po uwolnieniu komórki jajowej, uniemożliwi zapłodnienie poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego.
Powszechnie można spotkać się z opinią, że tabletki dzień po uniemożliwiają zagnieżdżenie się zarodka, ale nie jest to prawda.
Ta forma antykoncepcji opóźnia jedynie drogę komórki jajowej przez jajowód.
Jeśli natomiast dojdzie do zapłodnienia, tabletka nie będzie miała wpływu na implantację zarodka. Innymi słowy tabletka dzień po nie prowadzi do poronienia.
Batalia o antykoncepcję awaryjną w Polsce
W Polsce środowiska katolickie przekonują jednak, że antykoncepcja awaryjna jest formą aborcji, ponieważ połknięcie tabletki dzień po uniemożliwia zapłodnienie komórki jajowej, do którego doszłoby, gdyby nie środek chemiczny.
Spór o tabletkę po stosunku pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami antykoncepcji doraźnej krąży także wokół pytania: kiedy zaczyna się ciąża.
Światowa Organizacja Zdrowia przekonuje, że o ciąży można mówić wtedy, gdy zapłodniona komórka jajowa zagnieździ się w macicy oraz że tabletki dzień po nie mają wpływu na implantację zarodka.
Tymczasem środowiska katolickie uznają, że ciąża rozpoczyna się w momencie zapłodnienia, a tabletka dzień po uniemożliwia nie tylko zapłodnienie, ale także zagnieżdżanie się zarodka.
Tabletka dzień po: bez recepty czy na receptę?
W 2014 roku Komisja Europejska, m.in. na podstawie danych WHO, zezwoliła na dopuszczenie do swobodnej sprzedaży tabletek dzień po zawierających octan uliprystalu, czyli preparatu ellaOne.
W większości krajów europejskich właśnie te tabletki stały się ogólnodostępne.
Od kwietnia 2015 roku także w Polsce można je było kupić bez recepty.
Sytuacja zmieniła się w dwa lata później. 25 maja 2017 roku posłowie przegłosowali rządowy projekt nowelizacji ustawy, w efekcie czego wszystkie tabletki dzień po od 22 lipca znowu są dostępne tylko na receptę.
Antykoncepcja tego typu w większości krajów europejskich jest sprzedawana bez recepty, choć nie zawsze jest to ellaOne.
Przykładowo w Norwegii bez recepty można kupić Postinor, natomiast ellaOne jest na receptę.
Niektóre kraje wprowadziły też ograniczenia wiekowe.
Na przykład we Włoszech pigułki po mogą kupić bez recepty kobiety powyżej 18. roku życia.
Jedynie w Polsce, Bośni i Hercegowinie, Albanii, Rosji, w Ukrainie i na Węgrzech tabletka dzień po wydawana jest bez recepty.
Ile kosztuje tabletka po w polskich aptekach?
Tabletki dzień po są w Polsce dostępne tylko na receptę, dlatego najpierw należy udać się do gabinetu lekarskiego, a dopiero później do apteki.
Koszt tabletki, w zależności od jej rodzaju, waha się między około 30 do nawet 120 zł.
Escapelle, czyli antykoncepcja skuteczna do 72 godzin po stosunku, jest nieznacznie tańsza.
EllaOne jest zauważalnie droższa.
Środki te mogą być stosowane w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego.
Należy je przyjąć jak najszybciej po stosunku.
W razie wystąpienia wymiotów w ciągu 3 godzin od wzięcia tabletki zaleca się zastosowanie kolejnej dawki.
Pigułka po na darmową receptę
W walkę o prawa kobiet do zakupu tabletek dzień po bez recepty zaangażowali się lekarze.
Powstała inicjatywa „Lekarze kobietom”, w ramach której ginekolodzy wystawiają recepty na pigułki po za darmo lub za symboliczną złotówkę.
Na stronie internetowej lekarzekobietom.pl można znaleźć mapę z zaznaczonymi miejscowościami, w których przyjmują lekarze zaangażowany w akcję.
Żeby otrzymać dane tego lekarza, należy wypełnić stosowany formularz.
Wszystkie niezbędne informacje można znaleźć na podanej stronie internetowej.
Pomocy Polkom udzielają też zagraniczne organizacje.
Wchodząc na portal internetowy Women on Web, kobiety mogą otrzymać darmową receptę online.
Po wypełnieniu formularza, na adres mailowy przyjdzie recepta, którą należy wydrukować i pokazać w aptece.
Warto jednak wiedzieć, że nie każda apteka będzie honorować taką receptę.
Problemem może być podpis na recepcie.
Zgodnie z przepisami w Polsce obowiązują dwa rodzaje recept – tradycyjna, papierowa z odręcznym podpisem lekarza oraz e-recepta z podpisem cyfrowym, wykonanym w specjalnym programie.
Recepta wydrukowana przez pacjentkę posiada co prawda podpis własnoręczny, ale zeskanowany, a zatem w rozumieniu przepisów nie spełnia wymogów ani recepty tradycyjnej ani elektronicznej.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Prusak M., Konflikt sumienia katolickiego farmaceuty w praktyce aptecznej, Teologia i Moralność 2(14), 2013.
- https://www.womenonweb.org/pl/
- http://biqdata.wyborcza.pl/biqdata/7,159116,22146513,ellaone-w-europie-gdzie-na-recepte-a-gdzie-od-reki.html
Podobne artykuły
