Badania tarczycy: dlaczego są takie ważne? Zadbaj o siebie i zbadaj swój profil tarczycowy
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Małgorzatą Śmiechurą
Badanie swojego stanu zdrowia raz do roku to konieczność.
Nie tylko wtedy, kiedy czujesz, że z Twoim organizmem może dziać się coś złego.
Przede wszystkim po to, aby zapobiegać lub w porę reagować (kiedy, zamiast na to że) na to, że faktycznie wystąpiły jakieś problemy.
Na przykład… problemy z tarczycą.
Poznaj badania, jakie możesz wykonać (i na NFZ, i prywatnie), które pozwolą określić stan Twojej tarczycy.
Bo przecież zmęczenie, nerwowość, ciągłe uczucie zimna lub spadek/przyrost wagi… to nie musi być tylko stres.
Jeśli należysz do grupy ryzyka (czyli ktoś w Twojej rodzinie chorował na tarczycę), to takie objawy mogą wskazywać na niedoczynność lub nadczynność tarczycy.
Nie czekaj, tylko po prostu się zbadaj.
Dlaczego należy regularnie badać tarczycę?
Badanie tarczycy należy do grupy badań diagnostycznych, które mają na celu sprawdzenie czy tarczyca działa prawidłowo.
Na jej działanie ma wpływ wiele czynników, w tym hormony przysadki mózgowej, które mogą powodować nadprodukcję lub niedobór hormonów tarczycy.
Dlaczego warto badać tarczycę?
Przede wszystkim dlatego, że tarczyca (a raczej jej prawidłowe funkcjonowanie) wpływa na naprawdę wiele procesów w Twoim organizmie.
Tarczyca to niewielki gruczoł endokrynny (który wytwarza hormony), znajdujący się z przodu Twojej szyi; zbudowany jest z dwóch połączonych ze sobą płatów.
Dodatkowo przysadka mózgowa, tarczyca oraz podwzgórze tworzą pewnego rodzaju zamknięty obieg, który oddziałuje na siebie wzajemnie.
A dokładniej?
Podwzgórze wydziela hormon o nazwie tyreoliberyna (TRH), który pobudza przysadkę mózgową do wytwarzania tyreotropiny (TSH), która z kolei stymuluje tarczycę do produkcji jej hormonów.
Krótko mówiąc – są one od siebie zależne.
Na przykład układ przysadka – podwzgórze wpływa m.in. na pracę układu rozrodczego – jajników, jąder i nadnerczy.
Dlatego czasem okazuje się, że problemy z zajściem w ciążę wśród par, które się o to starają powiązane są właśnie z problemami z tarczycą.
A jak zbadać tarczycę?
Choć jednym z prostszych badań tarczycy jest (badanie palpacyjne – tak bym napisała) analiza palpacyjna (dotykowa), wykonywana przez lekarza endokrynologa w gabinecie lekarskim, to jednak zazwyczaj kluczowe okazują się wyniki krwi.
Badania z krwi, które określają stężenia hormonów: przede wszystkim TSH, ale dobrze (nie tylko w razie wskazań lekarza) jest także badać FT3 i FT4.
Bywa, że podstawowy wynik TSH (który możesz wykonać na NFZ, ze skierowaniem od lekarza rodzinnego) jest prawidłowy i wtedy lekarz nie zaleca dalszej diagnostyki.
A to błąd.
Jeśli dbasz o swoje zdrowie i regularnie wykonujesz badania, dobrze jest zbadać cały profil tarczycowy.
Raz do roku – jeśli w Twojej rodzinie ktoś chorował na tarczycę, lub co najmniej raz na dwa lata, jeśli tylko profilaktycznie chcesz dowiedzieć się… co w trawie piszczy. :)
Prawda jest jednak taka, że każdy człowiek powinien wykonywać takie badania co najmniej raz do roku, wraz z morfologią i innymi badaniami hormonalnymi, moczu i kału.
Jeśli lekarz podejrzewa autoimmunologiczne choroby tarczycy (np. choroba Hashimoto i choroba Gravesa-Basedowa), zleci zapewne jeszcze wykonanie przeciwciał anty-TG i anty-TPO.
W tym celu wykonuje się także inne badanie – oceniające stężenie przeciwciał TRAb.
Poza tym w chorobach tarczycy ważne jest nie tylko regularne sprawdzanie wyników, ale także kontrolowanie obrazowe samej tarczycy, czyli regularne wykonywanie USG tarczycy.
Pozwala to kontrolować budowę i strukturę gruczołu, który może się zmieniać, np. pod wpływem leków.
Badania tarczycy z krwi i ich normy, czyli…
Oczywiście w medycynie dużo wyników badań ma oznaczenia, które niewiele mówią człowiekowi…
Dlatego przeczytaj poniższą rozpiskę, aby wiedzieć, jakimi badaniami możesz skontrolować stan swojej tarczycy.
Badania sprawdzające funkcjonowanie tego gruczołu, to:
- anty-TG: przeciwciała przeciwtarczycowe, przeciw tyreoglobulinie;
- anty-TPO: przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej.
Czyli przeciwciała, które produkuje Twój układ odpornościowy wtedy, kiedy próbuje zwalczyć bakterie i wirusy.
Nie zawsze jednak atakuje tylko patogeny i… czasem atakuje własne tkanki i narządy, co powoduje – zaburzenia autoimmunologiczne.
- ТSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina), czyli hormon wytwarzany w przysadce mózgowej, który informuje tarczycę o tym, aby produkowała swoje hormony i uwalniała je do krwioobiegu;
- FT3 (wolna trijodotyronina), czyli hormon wytwarzany przez tarczycę, który odpowiada m.in. za kontrolę mięśni czy funkcji mózgu, ale także pracy serca, układu pokarmowego i za Twój metabolizm;
- FT4 (wolnej tyroksyny), czyli hormon, który także reguluje metabolizm i pełni ważną rolę w trawieniu i prawidłowej strukturze kości;
- TG: tyreoglobulina, czyli hormonalne białko produkowane przez gruczoł tarczycy;
- TRAb – przeciwciała przeciw receptorowi hormonu tyreotropowego, dzielące się na stymulujące, blokujące i neutralne. Te pierwsze sprawiają, że wytwarzane jest więcej hormonów co może prowadzić do nadczynności tarczycy, blokujące za to hamują produkcję hormonów prowadząc często do niedoczynności tarczycy.
Dodatkowe (ale bardzo istotne) badania tarczycy, które należy kontrolować, m.in. USG tarczycy
Oprócz badań diagnostycznych, oceniających pracę tarczycy, które wykonuje się z krwi, są również badania obrazowe, do których należy przede wszystkim USG tarczycy.
Lekarz może także zalecić scyntygrafię tarczycy i RTG klatki piersiowej.
Oczywiście wszystko zależy od tego, na ile zaawansowane są objawy choroby, które Cię dotykają.
W jakim celu wykonuje się te badania?
Dzięki USG tarczycy wiadomo np. jak duża jest tarczyca, jaka jest jej echogenność – czyli czy organ ten jest jednorodny (czy występują w nim guzki, a jeśli tak to jak duże, itp.).
Scyntygrafia tarczycy z kolei pozwala stwierdzić obecność guzków oraz ich związek z nadczynnością tarczycy u danego pacjenta.
Rentgen klatki piersiowej wykonuje się by określić np. czy tarczyca rozprzestrzenia się do części zamostkowej oraz czy nie napiera na tchawicę i przełyk.
A jest to możliwe, czasem pacjenci uskarżają się na problemy z oddychaniem czy ciężkość w obrębie klatki piersiowej.
Jeśli dany guzek występujący w tarczycy jest podejrzany pod kątem nowotworzenia (potencjalnych nowotworów), to bada się go przy użyciu biopsji tarczycy aspiracyjnej cienkoigłowej i ocenia czy nie występują w nim komórki nowotworowe.
Objawy, które powinny skłonić Cię do zbadania tarczycy
Zazwyczaj jeśli odczuwasz jakieś symptomy, to zaczynasz szukać informacji o nich w internecie.
Ale jakie objawy mogą świadczyć o tym, że coś jest nie tak z Twoją tarczycą??
Pewnie nie raz trafiłeś na różne fora, które niekoniecznie rzetelnie przedstawiały pewne kwestie.
Przede wszystkim pamiętaj, aby dokładnie obserwować swój organizm, ponieważ często za dużo spycha się na barki stresu.
Niestety często przemęczenie, problemy z koncentracją czy nerwowość to nie tylko problemy w pracy, ale także… problemy ze zdrowiem.
Z nadczynnością tarczycy masz do czynienia jeśli wynik TSH jest za niski, z niedoczynnością – jeśli wynik przekracza normy przypisane do TSH.
Pewne objawy, które możesz u siebie zauważyć, mogą świadczyć o występowaniu nadczynności tarczycy.
Niektóre z tych symptomów to:
- nadmierna potliwość;
- ciągłe uczucie gorąca;
- niepłodność;
- zaburzenia miesiączkowania;
- wytrzeszcz oczu;
- wypadanie włosów;
- przyspieszenie pracy serca;
- biegunki;
- niepokój i rozdrażnienie;
- wzmożony apetyt;
- nerwowość;
- chudnięcie;
- duży apetyt;
- zaburzenia rytmu serca;
- problemy z koncentracją;
- zwiotczenie mięśni (także drżenie);
- kłopoty ze snem.
Natomiast niedoczynność tarczycy może się objawiać się między innymi:
- wypadaniem włosów (oraz rzęs i włosków brwiowych);
- osłabieniem koncentracji;
- bladością skóry;
- nagłym wzrostem wagi;
- ciągłym uczuciem zmęczenia;
- ospałością;
- zaburzeniami cyklu miesiączkowego u kobiet;
- spadkiem libido;
- problemami z płodnością;
- zachrypniętym głosem;
- niestrawnością;
- zatwardzeniami;
- zaburzeniami lękowymi;
- obrzękami kończyn;
- wzrostem masy ciała;
- ciągłym uczuciem zimna (niezwiązanym z temperaturą);
- anemią.
Ale pamiętaj – nie diagnozuj się samodzielnie.
Jeśli zauważysz pierwsze objawy, najlepiej zapisz się do lekarza.
Możesz w tym czasie (jeśli masz na to środki lub po prostu chcesz) zrobić badania tarczycy, które będą w stanie nakierować lekarza endokrynologa w którąś stronę już na pierwszej wizycie.
Czy musisz się specjalnie przygotować, żeby zbadać tarczycę? Jak często kontrolować hormony tarczycowe?
Uff, na szczęście do badania tarczycy nie trzeba się jakoś specjalnie przygotowywać.
Oczywiście to zależy, czy badasz stężenia hormonów z krwi, czy po prostu robisz USG.
Do zdiagnozowania stężenia hormonów tarczycy z krwi wystarczy przyjść na badanie na czczo.
Właściwie nie ma znaczenia, kiedy zbadasz tarczycę.
U kobiet przechodzących przez cykl miesiączkowy również można zrobić to właściwie każdego dnia cyklu.
Oczywiście – o ile lekarz nie poda konkretnego dnia, który z jakiś względów może być kluczowy w diagnostyce.
Na badanie obrazowe z kolei, takie jak np. USG tarczycy, możesz przyjść bez żadnego uprzedniego przygotowania.
To oznacza, że można spożywać przed tym badaniem posiłki oraz napoje – nie jest to przeciwskazaniem do wykonania USG.
No dobrze, a tak naprawdę – co ile badać hormony wytwarzane przez tarczycę?
Badanie hormonów tarczycowych powinno się wykonywać raz w roku, raz na kilka lat albo w takim czasie, jaki wskaże lekarz.
Jeżeli natomiast w rodzinie były przypadki chorób tarczycy albo zauważasz u siebie niepokojące symptomy, które można wiązać z nadczynnością lub niedoczynnością tarczycy, to takie badania należy powtarzać regularnie, co rok.
Pamiętaj, że tutaj chodzi o Twoje zdrowie, a z tarczycą nie ma żartów.
Jeśli lekarz zaleci częstsze badania, to oczywiście zawsze je wykonuj.
W przypadku leczenia tarczycy często ma to znaczenie, z uwagi na np. dobór nowych dawek leków.
Poza tym stała kontrola lekarza endokrynologa to absolutna konieczność.
W chorobach tarczycowych zazwyczaj stosunek hormonów do siebie świadczy o:
- TSH – zwiększone a fT3 i fT4 zmniejszone – prawdopodobnie niedoczynność tarczycy;
- TSH – zmniejszone a fT3 i fT4 zwiększone – prawdopodobnie nadczynność tarczycy;
- TSH – zmniejszone lub w dolnej granicy normy a fT3 i fT4 prawidłowe – prawdopodobnie subkliniczna nadczynność tarczycy;
- TSH – zwiększone lub w górnej granicy normy a fT3 i fT4 prawidłowe – prawdopodobnie subkliniczna niedoczynność tarczycy.
Jeśli potrzebujesz lekarskiej interpretacji wyników badań tarczycy – możesz skorzystać z dedykowanej konsultacji medycznej w Dimedic.
Badanie tarczycy nie jest drogie, ale jest bardzo cenne dla Twojego zdrowia
Należy zacząć od tego, że podstawowe badania tarczycy może przepisać Ci Twój lekarz rodzinny.
To znaczy – TSH, FT3 i FT4.
Jeśli w obrębie tych wyników zaczyna dziać się coś niepokojącego, a nie chcesz płacić za badania krwi w prywatnych przychodniach, to zawsze możesz poprosić o skierowanie do poradni endokrynologicznej.
W takiej poradni lekarz specjalista będzie mógł przepisać Ci inne badania tarczycy, np. anty-TPO, które bardziej szczegółowo zobrazują stan Twojej gospodarki hormonalnej.
Niestety, często takie wizyty, najpierw w przychodni, później w konkretnej poradni, a następnie robienie badań i czekanie na ponowną wizytę z endokrynologiem, po prostu… sporo trwa.
Dlatego naprzeciw oczekiwaniom pacjentów, którzy chcą wiedzieć jak wygląda stan ich zdrowia od razu wychodzą prywatne przychodnie.
W takich miejscach często można zakupić promocyjne pakiety o konkretnych wskazaniach, np. zbadaniu profilu tarczycowego, w którym zawarte są wszystkie badania tarczycy.
Warto czatować na takie okazje, choć trzeba przyznać, że ceny poszczególnych pakietów lub pojedynczych badań mogą się różnić w zależności od regionu czy miasta.
Za taki pakiet w promocji możesz zapłacić około 180-200 zł.
Na przykład za zbadanie samego TSH zapłacisz około 15-20 zł, nieco więcej za FT3 i FT4, bo po około 35 zł za każde badania.
Podobnie jest z anty-TPO i anty-TG, po około 35 zł.
Zazwyczaj najdroższym badaniem jest TRAb, które może kosztować nawet w granicach 60 zł.
Nawet jeśli nie załapiesz się na korzystną promocję, to pamiętaj, że część wyników możesz przecież wykonać na NFZ.
Oczywiście wszystkie badania razem mogą nieco nadszarpnąć Twój miesięczny budżet, jednak zdrowie jest bezcenne, a takie badania zazwyczaj robi się raz w roku.
Jeśli badasz swoją tarczycę także na USG, to zapewne wiesz, że tutaj często jest to po prostu połączone z wizytą u endokrynologa.
I tutaj kolejna kwestia – w poradni endokrynologicznej możesz mieć takie badanie wykonane na NFZ, ale zazwyczaj kolejki chętnych są baaaardzo długie.
Natomiast jeśli leczysz się prywatnie, to taka wizyta u endokrynologa wraz z wykonaniem badania USG tarczycy może kosztować od 100 do 200 zł.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Tadeusz Budlewski, Edward Franek, Diagnostyka obrazowa chorób tarczycy, Choroby Serca i Naczyń 2009, tom 6, nr 1, 37–41.
- Łącka K., Czyżyk A., Leczenie niedoczynności tarczycy, Farmacja Współczesna 2008; 1: 222-230.
- http://www.endokrynologia.net/tarczyca/scyntygrafia-tarczycy-guzki-zimne-czy-gorące
- http://www.endokrynologia.net/tarczyca/biopsja-tarczycy
Podobne artykuły
