Zapłodnienie a owulacja, czyli… jak zaczyna się ciąża?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Małgorzatą Śmiechurą
Czy zastanawiałaś się kiedyś, jak właściwie dochodzi do zapłodnienia i co jest potrzebne, żeby kobieta zaszła w ciążę?
Punktem wyjścia zawsze jest owulacja, a także połączenie się komórki jajowej wraz z męskim nasieniem – plemnikami.
Bez tego zajście w ciążę jest niemożliwe.
A na czym właściwie polega proces owulacji (jajeczkowania) i co jeszcze jest potrzebne, aby doszło do zapłodnienia?
Dowiedz się, jak wygląda zapłodnienie, ile trwa i jakie daje objawy.
Czy wiesz, że Dimedic to nie tylko obszerna baza wiedzy, ale przede wszystkim przychodnia online?
Możesz skorzystać z pomocy lekarskiej 7 dni w tygodniu, również w niedziele i święta.
Szybko, dyskretnie, wtedy kiedy potrzebujesz :).
Kiedy dochodzi do zapłodnienia i właściwie jak przebiega ten proces?
Zapłodnienie, z biologicznego punktu widzenia, to po prostu połączenie dwóch gamet (komórek rozrodczych), w wyniku którego powstaje komórka nazywana zygotą.
W przypadku ludzi – męską gametą jest plemnik, a żeńską – komórka jajowa.
Wtedy, kiedy dochodzi do ich połączenia – dochodzi także do zapłodnienia.
To znaczy?
W czasie stosunku seksualnego kobiety i mężczyzny w pochwie musi pojawić się nasienie (czy to w wyniku wytrysku, czy w czasie samego seksu).
Jest to warunek niezbędny (choć nie jedyny), aby mogło dojść do zapłodnienia.
Niestety okazuje się, że zajście w ciążę to często nie taka łatwa sprawa.
Przede wszystkim należy także pamiętać, że najbardziej prawdopodobny czas, że do zapłodnienia dojdzie jest wtedy, kiedy kobieta jest w określonym momencie cyklu menstruacyjnego, czyli ma owulację (jajeczkowanie).
Jest to etap, kiedy organizm kobiety jest najbardziej gotowy na zajście w ciążę.
Pamiętaj także, że do zapłodnienia może dojść nie tylko wtedy, kiedy się nie zabezpieczasz i dojdzie do wytrysku nasienia w pochwie, ponieważ:
- płyn preejakulacyjny (wydzielina pochodząca z penisa na skutek podniecenia) zawiera także śladowe ilości plemników;
- choć jest to rzadkością, to możliwe jest także przeniesienie plemników, np. poprzez petting, czyli dotykanie miejsc intymnych z narządów rozrodczych męskich na żeńskie – jeśli plemniki są… można powiedzieć – bardzo zmotywowane – może dojść do zapłodnienia również w ten sposób. Dochodzi do tego jedynie wtedy, kiedy nasienie na dłoniach zostanie przeniesione w okolice intymne kobiety właściwie od razu po osiągnięciu orgazmu, ponieważ plemniki w warunkach zewnętrznych żyją około 15 minut;
- poprzez in vitro, czyli pozaustrojowe zapłodnienie komórki jajowej, często stosowane u par z problemami z zajściem w ciążę spowodowanymi, np. endometriozą, brakiem owulacji, niską jakością nasienia, niepłodnością, która nie jest podatna na leczenie (np. hormonami).
Kiedy faktycznie masz owulację? Owulacja a zapłodnienie
Powszechnie przyjęło się, że owulacja występuje w połowie cyklu menstruacyjnego.
No i tak – jest to prawda, chociaż trzeba przyznać, że właściwie tylko wtedy, kiedy masz naprawdę regularne cykle miesiączkowe, czyli takie, które trwają 28 dni.
A jak wygląda to u kobiet, które mają krótsze lub dłuższe cykle miesiączkowe?
Może się zdarzyć, że Twój cykl trwa krócej, np. 25 dni, lub dłużej, np. 32 dni.
Ma to kolosalne znaczenie, ponieważ od tego, ile cykl trwa zależy również to, w jakim momencie kobieta przechodzi owulację.
Owulacja zwykle pojawia się na 14 dni przed początkiem okresu w nowym cyklu miesięcznym kobiety.
Zatem jeśli miesiączkujesz regularnie co 28 dni, faktycznie będzie to połowa cyklu, czyli 14 dzień.
Jeśli jednak Twój cykl trwa krócej lub dłużej, to owulacja zazwyczaj występuje na 12-16 dni przed planowaną miesiączką.
Pamiętaj jednak, że cały ten proces wcale nie jest taki prosty, ponieważ owulacja może się po prostu przesunąć, chociażby przez infekcję, stres a także… podróże!
A co właściwie dzieje się w Twoim organizmie, jeśli dochodzi do owulacji?
Właśnie wtedy w jajniku pęka pęcherzyk Graafa, z którego uwalnia się komórka jajowa.
Następnie komórka jajowa trafia do jajowodów, gdzie przez 24 godziny (maksymalnie przez 48 godzin) będzie gotowa na zapłodnienie.
W tym czasie plemniki znajdujące się w nasieniu mogą dotrzeć do komórki jajowej i ją zapłodnić.
Wcześniej jednak plemniki muszą przetrwać w kwaśnym środowisku pochwy, pokonać barierę śluzu w szyjce macicy i dostać się do jajowodów.
A więc… drogę mają niełatwą, ale nie martw się – z ewolucyjnego punktu widzenia są naprawdę zdeterminowane, żeby dotrzeć do komórki jajowej.
Oczywiście musisz brać pod uwagę, że zajście w ciążę wiąże się nie tylko z prawidłowo przebiegającą owulacją.
Na to, czy uda się zajść w ciąże mają wpływ inne czynniki.
Jakie?
Między innymi genetyczne – możesz mieć po prostu trudności z zajściem w ciążę, jeśli cierpisz, np. z powodu zespołu policystycznych jajników (PCOS) lub problemów z tarczycą.
Duży wpływ na to mają także kwestie środowiskowe.
Stresujący tryb życia, mało snu, nadwaga… nie sprzyjają zapłodnieniu.
Dlatego pary, które starają się o zajście w ciążę, powinny najpierw wykonać szereg badań, w tym oczywiście np. morfologię, badania hormonalne, badanie ginekologiczne (cytologia, USG dopochwowe), aby mieć pewność, że w organizmie na pewno wszystko jest w porządku.
Poza tym warto wcześniej przyjmować kwas foliowy, który przygotowuje organizm kobiety na zajście w ciążę i minimalizuje ryzyko wad wrodzonych płodu.
A co jeśli mimo sprzyjających warunków nie możesz zajść w ciążę?
Zdarza się czasem, że pomimo regularnych cykli nie pęka pęcherzyk Graafa lub występują inne problemy z owulacją.
Przyczyny mogą być różne, np. zbyt mały poziom potrzebnego do tego procesu progesteronu – dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnych badań.
Lekarz ginekolog będzie wiedział co robić, jeśli ustali, co jest problemem, czasem potrzebne jest tylko wprowadzenie więcej luzu i relaksu do życia, a czasem… zażywanie hormonów w odpowiednich dniach cyklu.
Nie martw się jednak na zapas.
Choć istnieją pary, które od razu zachodzą w ciążę, to pamiętaj, że średnio może to potrwać nawet do roku czasu, co jest jak najbardziej w normie.
Ile czasu trwa owulacja?
To zależy.
Teoretycznie komórka jajowa kobiety jest zdolna do zapłodnienia przez maksymalnie 24-48 godzin, ale plemniki są w stanie przetrwać w organizmie kobiety do nawet 72 godzin.
To oznacza, że kobieta w ciągu jednego cyklu menstruacyjnego może zostać zapłodniona przez maksymalnie 5 dni – od trzeciego dnia przed owulacją do drugiego dnia po owulacji.
Co ciekawe, w czasie wytrysku do pochwy kobiety trafia od 200 do 500 milionów plemników.
Zapłodnić komórkę jajową może tylko jeden plemnik – najszybszy i najbardziej żywotny.
Zdarzają się takie zmotywowane plemniki, które mogą przetrwać w organizmie kobiety… nawet tydzień!
Pamiętaj, że to zależne jest także od tego, kiedy tak naprawdę doszło do owulacji.
Jeśli wyliczasz sobie ten moment (korzystając np. kalendarzyka małżeńskiego dostępnego w wielu aplikacjach na telefon), to może on z różnych względów po prostu się przesunąć.
Ciężko wtedy bazować tylko na naturalnych metodach planowania rodziny.
Jeśli nie planujesz ciąży, warto zatem zadbać o odpowiednią antykoncepcję.
Na rynku istnieje naprawdę wiele metod zabezpieczania się przed zajściem w nieplanowaną ciążę, od antykoncepcji mechanicznej (np. prezerwatywy), po barierową (np. środki plemnikobójcze) aż po antykoncepcję hormonalną (np. długoterminowe metody LARC czy tabletki antykoncepcyjne).
Porozmawiaj ze swoim lekarzem ginekologiem, ponieważ znaczna część preparatów dostępna jest na receptę.
Poza tym… nie każda metoda antykoncepcji będzie dla Ciebie odpowiednia.
Nie warto jednak ryzykować, zwłaszcza jeśli prowadzisz intensywny, stresujący tryb życia i jeśli nie chcesz aktualnie powiększać rodziny, a jesteś osobą aktywną seksualnie.
Po czym poznać, że kobieta ma owulację?
Jeśli kobieta wsłuchuje się w swój organizm… to naprawdę może poznać, że zbliża się owulacja.
Poza tym istnieje parę metod naturalnych, dzięki którym możesz poznać, że zmieniają się czynniki, tj. temperatura ciała czy śluz z pochwy świadczące o tym, że Twój organizm gotowy jest na zapłodnienie.
Oczywiście możesz także wyczuć ból owulacyjny, zazwyczaj pojawiający się po jednej stronie brzucha – spowodowany często aktywnością jednego jajnika, z którego w danym cyklu uwalniana jest komórka jajowa.
Dlaczego z jednej strony?
Prawidłowo funkcjonujące jajniki uwalniają komórkę jajową naprzemiennie w kolejnych cyklach miesięcznych.
Zatem jednego miesiąca ból może pojawić się po lewej stronie, a w następnym cyklu – po prawej.
Nie przejmuj się jednak, jeśli ból zawsze występuje tylko z jednej strony – u wielu kobiet normalne jest to, że jeden jajnik podejmuje większą pracę, niż drugi.
A po czym jeszcze możesz poznać, że w Twoim organizmie dochodzi do jajeczkowania?
Przede wszystkim:
- śluz staje się rzadki, przezroczysty i ciągnący;
- temperatura ciała może być podwyższona;
- może pojawić się wydzielina z krwią;
- szyjka macicy podczas owulacji jest miękka i odchylona do przodu, w przeciwieństwie do dni niepłodnych;
- możesz odczuwać znacznie wyższe libido i pobudzenie seksualne;
- możesz borykać się z problemami z cerą i trądzikiem.
Możesz także umówić się na wizytę u lekarza ginekologa, aby podczas badania USG skontrolować obecność pęcherzyka Graafa i możliwie jak najbliżej określić dzień owulacji.
Jeśli kontrolujesz owulację w warunkach domowych (co musi być zawsze podparte co najmniej paromiesięczną obserwacją), to możesz także wykonać testy owulacyjne.
Co to takiego?
Testy owulacyjne wyglądają podobnie do testów ciążowych – badają one zawartość hormonu luteinizującego (LH), świadczącego o procesie owulacji w Twoim organizmie.
W opakowaniach zazwyczaj znajdziesz parę lub paręnaście takich pasków, dzięki czemu testy w danym cyklu możesz wykonywać codziennie, co z kolei pomoże ustalić kiedy należy starać się o dziecko.
Ile czasu potrzebuje organizm kobiety, aby doszło do zapłodnienia?
Kiedy plemnik dotrze do komórki jajowej kobiety, to z jego główki uwalnia się akrosom (enzym), który rozpuszcza powłokę ochronną komórki jajowej i umożliwia plemnikowi wniknięcie do jej środka.
W ten sposób rozpoczyna się proces zapłodnienia.
Trzeba przyznać, że natura naprawdę wie co robi… i robi to dobrze!
Z połączenia plemnika z komórką jajową po około dobie powstaje wspomniana na początku tekstu zygota – pojedyncza komórka, która składa się z 46 chromosomów.
Jak ten proces przebiega dalej?
Przez kolejne trzy, cztery doby zygota wędruje do macicy.
W tym czasie następują podziały komórkowe.
A kiedy już dotrze…
To rozpoczyna się proces implantacji, czyli zagnieżdżenia się zarodka w macicy w endometrium (błonie śluzowej macicy), czyli jednocześnie ostatniego procesu zapłodnienia.
Ile zatem może trwać zapłodnienie?
Wiadomo, że może się to minimalnie różnić u kobiet, ale licząc od momentu wniknięcia plemnika do komórki jajowej do zagnieżdżenia się zarodka w macicy, to może trwać to od 7 do 12 dni.
A skąd właściwie taka rozbieżność czasowa?
Zapłodnienie jest procesem, który zależy od ruchliwości plemników, dlatego ciężko dokładnie określić czas, w którym dochodzi do zapłodnienia.
Plamienie implantacyjne – jak rozpoznać proces zapładniania?
Niestety zapłodnienie w większości przypadków nie daje żadnych objawów, choć niektóre kobiety w czasie zagnieżdżania się zarodka w macicy odczuwają tzw. ból implantacyjny.
Jak możesz go odczuwać?
Ten rodzaj bólu jest zlokalizowany w podbrzuszu i może przypominać Ci ból zwiastujący miesiączkę.
Poza tym…
Oprócz bólu może także wystąpić plamienie implantacyjne, które zazwyczaj jest wtedy mylone z miesiączką.
A pierwszym objawem, który możesz zauważyć jest zazwyczaj… brak miesiączki.
I tu pojawia się problem i dlatego właśnie plamienie implantacyjne mylone jest właśnie z okresem.
Takie krwawienie jednak jest krótsze i znacznie mniej obfite, niż tradycyjna menstruacja.
Powinnaś zatem zwrócić uwagę na czas trwania plamienia i to, czy nie odbiega przypadkiem od normy, czyli tradycyjnych objawów, które zazwyczaj zauważasz podczas swojej miesiączki.
Kobiety często mylą to plamienie z menstruacją, ponieważ pojawia się ono często w czasie, kiedy spodziewasz się okresu.
Ale jak sama nazwa wskazuje… jest to plamienie, a nie krwawienie, zatem powinnaś odczuwać różnicę, m.in. w częstotliwości zmiany środków higienicznych.
Takie plamienie zazwyczaj (w odróżnieniu do tradycyjnej miesiączki) nie zawiera także skrzepów krwi i ustępuje zazwyczaj po jednym, maksymalnie dwóch dniach.
Kiedy najlepiej wykonać test ciążowy?
Oczywiście to, czy doszło do zapłodnienia, a co za tym idzie… ciąży – możesz sprawdzić nawet w warunkach domowych.
Kiedy najlepiej wykonać test ciążowy, który bez problemu kupisz w każdej aptece a nawet drogerii?
Aby wynik był wiarygodny, to najlepiej dla Ciebie będzie, jeśli zrobisz test mniej więcej 9-11 dni po tym, jak potencjalnie mogło dojść do zapłodnienia.
Pewnie będzie to także termin, który będzie przypadał po terminie spodziewanej miesiączki, która nie musi (ale może, raczej w formie plamienia implantacyjnego) wystąpić, jeśli doszło do zapłodnienia.
Dobrze jest także zrobić 2-4 testy ciążowe tak, aby faktycznie potwierdzić wynik testu.
Test bada stężenie hormonu beta-HCG (gonadotropiny kosmówkowej) z moczu, która jest produkowana prze zarodek.
Jeśli wynik wyszedł pozytywnie – możesz także zbadać stężenie beta-HCG z krwi, a następnie udać się do lekarza celem potwierdzenia ciąży.
A co jeśli masz inne objawy ciąży (np. tkliwość piersi, zmienne nastroje, wzmożone wydzielanie śluzu z pochwy, nudności i wymioty), a test nie wykazuje ciąży?
Wtedy także należy wykonać test na beta-HCG z krwi (za który zapłacisz mniej więcej 25-35 zł w przychodni lub laboratorium), aby potwierdzić ciążę.
Jeśli wynik testu z krwi jest negatywny, a mimo tego odczuwasz objawy ciąży (lub ciążopodobne), zgłoś się do lekarza ginekologa.
Mogą być to objawy sugerujące jakąś nieprawidłowość w obrębie Twojego układu rozrodczego.
Jak zwiększyć szansę na zapłodnienie?
Kluczem do sukcesu w większości sytuacji jest ustalenie tego, kiedy wypada Twoja owulacja.
Aby zwiększyć szansę na poczęcie dziecka, dobrze jest uprawiać seks dzień przed owulacją, w dniu owulacji a także dzień po owulacji.
Choć plemniki mogą przeżyć nawet 72 godziny w pochwie kobiety, to komórka jajowa zazwyczaj ma maksymalnie tylko dobę na zapłodnienie.
Warto zatem nieco ułatwić im drogę i… pomóc w spotkaniu plemnika z komórką jajową wtedy, kiedy komórka uwolni się z jajnika.
Uprawiając seks podczas tych trzech dni zwiększa się szansę na zajście w ciążę.
Dlaczego?
Ponieważ do zapłodnienia dochodzi w konkretnym momencie, jak pęka pęcherzyk Graafa (a komórka jajowa trafia do jajowodu) ma tylko około 12-24 godzin na przeżycie i połączenie się z plemnikiem.
Poza tym na koniec, co jednak nie świadczy o tym, że jest to mniej ważne…
Pamiętaj o tym, aby nie traktować seksu podczas starań o dziecko jako jedynie prokreację.
Niepotrzebny stres nie pomoże ani przy zajściu w ciążę, ani przy staraniach o dziecko.
Seks powinien być także źródłem przyjemności, a nie tylko celem do zapłodnienia.
Traktując aktywność seksualną przedmiotowo, blokujesz wraz z partnerem swoją psychikę, która ma duże znaczenie przy staraniach o dziecko.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
