Antykoncepcja: skuteczność, co to jest, rodzaje

Dodano: 03-09-2015 | Aktualizacja: 19-01-2024
Autor: Bartek Raducha (artykuł konsultowany z drem Mateuszem Puckiem)
capsule Konsultacja z e-receptą internal Lek. rodzinny specialist Specjalista

Różne metody antykoncepcji towarzyszą ludzkości od kiedy istnieją pierwsze wzmianki o zapobieganiu niechcianej lub nieplanowanej ciąży.

I podobnie jak technologia, metody antykoncepcji zmieniały się wraz z rozwojem nauki, wiedzy oraz pojawieniem się nowych materiałów.

Obecnie dostępnych jest wiele skutecznych metod antykoncepcji.

Każda metoda antykoncepcyjna ma swoje zalety, każda ma swoje wady oraz różną skuteczność.

Jednak żadna z metod nie daje stuprocentowej ochrony przed nieplanowaną ciążą (to zapewnia jedynie rezygnacja z seksu). 

Z tego tekstu dowiedz się jakie są metody antykoncepcji, jak się je stosuje oraz jaka jest ich skuteczność.

 

Antykoncepcja - co to i skąd się wzięła?

Warto zacząć od tego, że seks towarzyszył ludzkości od zawsze.

Ba, bez niego ludzkość by nie przetrwała.

Jednak główna – biologiczna – rola seksu (czyli pojawienie się na świecie nowego człowieka) nie zawsze jest kluczowa.

Z prostego powodu: seks jest przyjemny, a orgazm (czy to damski, czy męski) daje odprężenie i ma wiele innych, bardzo ważnych zalet.

Dlatego od zarania dziejów ludzie nie zawsze chcieli uprawiać seks tylko po to, żeby spłodzić kolejne dziecko.

I tu na scenę wchodzi antykoncepcja i różne jej metody.

Ludzka wiedza o antykoncepcji przed wiekami była… no cóż, niewielka, ale niektóre pomysły były trafne.

Pierwsze wzmianki o antykoncepcji pojawiły się w tak zwanym „papirusie z Kahun” (z XIX w p.n.e.) – była to informacja, że aby uniknąć zapłodnienia należy utrudnić nasieniu dotarcie w głąb pochwy i umieścić w niej miód, liście akacji oraz szarpię.

Mówiąc w dzisiejszych kategoriach: była to mechaniczna metoda antykoncepcyjna.

W myśl przeczucia (słusznego), że uniemożliwienie plemnikom dotarcia w głąb pochwy, pary zaczęły stosować „stosunek przerywany”, który zakładał ejakulację poza pochwą.

Z czasem pojawiły się prezerwatywy z jelit (również: mechaniczna forma „antykoncepcji”, chociaż o wątpliwej skuteczności), jednak prawdziwa rewolucja nastąpiła w XX wieku.

Na początku ubiegłego wieku pojawiły się wkładki dopochwowe, chwilę później: skuteczne prezerwatywy.

Te ostatnie miały dodatkową zaletę – chroniły przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (mniej lub bardziej), które stanowiły śmiertelne zagrożenie w czasach przed wynalezieniem antybiotyków.

Jednak prawdziwa rewolucja nastąpiła wraz z rozwojem nauki: zrozumiano działanie hormonów damskich i męskich, zmiany płodności kobiet oraz rozwinęła się technologia wytwarzania sztucznych hormonów, na których bazuje cała antykoncepcja hormonalna.

Wiele tych rzeczy doprowadził odo tego, że w latach 50. XX wieku powstała pierwsza skuteczna tabletka antykoncepcyjna dla kobiet.

 

Rodzaje antykoncepcji: mechaniczne, hormonalne, stałe, naturalne

Istnieje ogólnie przyjęty podział metod antykoncepcyjnych na mechaniczne, hormonalne, trwałe, długoterminowe, naturalne oraz awaryjne.

Wiele z nich może należeć do kategorii najskuteczniejszych rodzajów antykoncepcji, jednak żadna z nich nie daje stuprocentowej ochrony przed nieplanowaną ciążą. 

Więcej o każdej z nich napiszę niżej – teraz zobacz, jakie są.

Antykoncepcja mechaniczna:

  • prezerwatywy męskie;
  • prezerwatywy damskie;
  • kapturek naszyjkowy (diafragma);
  • gąbka dopochwowa ze środkiem plemnikobójczym.

 

Antykoncepcja hormonalna:

  • tabletki antykoncepcyjne;
  • plastry antykoncepcyjne;
  • krążki antykoncepcyjne (tzw. „ringi”);
  • implanty antykoncepcyjne;
  • zastrzyki antykoncepcyjne.

 

Antykoncepcja długoterminowa (tzw. LARC – long-acting reversable contraception)

  • spirala domaciczna;
  • długoterminowe implant antykoncepcyjne.

 

Metody trwałe:

 

Metody naturalne:

  • stosunek przerywany;
  • kalendarzyk lub określanie dni płodnych;
  • w niektórych przypadkach – karmienie piersią (chociaż nie jest to metoda antykoncepcyjna).

 

Antykoncepcja awaryjna:

 

Antykoncepcja dla mężczyzn i antykoncepcja dla kobiet: czym się różni?

O ile metod zapobiegania niechcianej ciąży nie brakuje w przypadku pań, o tyle antykoncepcja dla mężczyzn to dużo węższy temat.

Wśród ogólnie dostępnych metod można wymienić prezerwatywy męskie (zwane kondomami) czy też wazektomię, czyli trwałe podwiązanie nasieniowodów.

Jest jeszcze stosunek przerywany (czyli wycofanie penisa w pochwy przed ejakulacją i wytrysk poza pochwą partnerki).

Tu – w praktyce – lista się kończy, bo antykoncepcja dla mężczyzn pozwala obecnie niemal wyłącznie na mechanicznym zatrzymaniu plemników i uniemożliwieniu im przez to zapłodnienia.

Oczywiście: trwają prace nad tabletkami antykoncepcyjnymi dla mężczyzn, ale to nadal pieśń przyszłości.

Pozostałe metody wymienione powyżej – sprawdzają się u kobiet i mogą być stosowane wyłącznie u nich.

Metody hormonalne bazują na hormonach damskich i ich wpływie na regulację działania organizmu kobiety, jak również jej cyklu menstruacyjnego, a co za tym idzie: płodności.

Skuteczna antykoncepcja hormonalna, naturalna czy tabletka dzień po – opierają się o wiedzę zdobytą w ubiegłym wieku oraz na zrozumieniu kobiecego ciała i jego działania.

Owszem, wśród „kobiecych” metod antykoncepcji są również barierowe (na przykład kapturek czy damska prezerwatywa), jednak są one mniej popularne niż metody hormonalne.

 

Skuteczność różnych metod antykoncepcji: wskaźnik Pearla i inne sposoby opisu

Każda z metod antykoncepcji ma wady i zalety.

Nie ma czegoś takiego jak „idealna antykoncepcja”, jednak są metody mniej i bardziej skuteczne jeśli chodzi o ochronę przed nieplanowaną ciąża.

Podobnie jest z ochroną przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (o tym w dalszej części tekstu).

Skuteczność konkretnej metody antykoncepcyjnej określa się – między innymi – z pomocą wskaźnika Pearla – sposobu określania skuteczności zapobiegania ciąży.

Wskaźnik określa statystyczną liczbę zajść w ciążę podczas stosowania konkretnej antykoncepcji.

Im niższy wskaźnik Pearla, tym wyższa skuteczność konkretnej metody.

Jest to jednak coraz rzadziej stosowana metoda – WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) odeszła jakiś czas temu od używania wskaźnika Pearla i określa skuteczność metod antykoncepcji w procentach.

Czyli im wyższa wartość procentowa konkretnej metody, tym wyższa jej skuteczność.

Sama skuteczność metod antykoncepcji wygląda następująco (od najskuteczniejszych do najmniej skutecznych; wartości podane przed ukośnikiem oznaczają skuteczność przy idealnym stosowaniu, po ukośniku oznaczają skuteczność przy typowym użyciu, który zakłada błąd ludzki):

  • hormonalny implant antykoncepcyjny jednoskładnikowy: 99,95%/99,95%
  • wazektomia: 99,9%/99,85%
  • wkładka domaciczna (spirala): 99,8%/99,8%
  • tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe: 99,7%/ok. 91%
  • plastry antykoncepcyjne dwuskładnikowe: 99,7%/ok. 91%
  • pierścienie dopochwowe (ringi antykoncepcyjne): 99,7%/ok. 91%
  • metoda objawowo termiczna: 99,36%/ok. 76%
  • podwiązanie jajowodów: 99,5%/99,5%
  • tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe: 99,5%/ok. 91%
  • prezerwatywa męska: 98%/82%
  • stosunek przerywany: 96%/78%
  • kapturek (diafragma): 94%/88
  • gąbki dopochwowe nasączone środkami plemnikobójczymi: 80-91%/76-88%
  • środki plemnikobójcze: 82%/72%.

 

(Dane za „Contraception Journal”)

Skoro znasz już skuteczność najpopularniejszych metod antykoncepcji, warto przejść do tego, jakie są wady i zalety każdej z nich.

 

Antykoncepcja mechaniczna, czyli fizyczne zablokowanie dostępu plemników

Antykoncepcja mechaniczna jest oparta o bardzo prostą zasadę: uniemożliwienie plemnikom dotarcia do szyjki macicy, a w dalszej perspektywie – do macicy, jajowodów i zapłodnienia dojrzałej komórki jajowej.

Chodzi o stworzenie fizycznej bariery – takie podejście widać było w pierwszych metodach antykoncepcji, które stosowano wiele wieków przed naszą erą (wspominałem o tym na początku), późniejszych (takich jak prezerwatywy z jelit zwierząt) czy obecnych: prezerwatywach i kapturkach.

 

Prezerwatywa męska, czyli jedna z najpopularniejszych metod antykoncepcyjnych

Prezerwatywa męska ma za zadanie zatrzymać nasienie i uniemożliwić mu dotarcie do macicy.

Poza dosyć wysoką skutecznością (realna skuteczność na poziomie 82%), ta metoda antykoncepcji chroni również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Prezerwatywę zakłada się na penisa we wzwodzie i zdjąć po wytrysku (lub w przypadku opadnięcia wzwodu).

Prezerwatywy są wykonane najczęściej z lateksu, który może powodować uczulenie, dlatego wielu producentów oferuje różne rodzaje produktów.

Niektóre prezerwatywy są pokryte środkiem plemnikobójczym, co dodatkowo poprawia ich skuteczność.

Dodatkowo – jest to najpowszechniej dostępna metoda zapobiegania ciąży.

Warto pamiętać, że prezerwatywy nie są idealne – stosowanie ich może osłabiać doznania w czasie seksu, a materiał, z którego są wykonane, może niekiedy pęknąć.

Do tego nie każda para lubi zakładanie prezerwatywy między grą wstępną a właściwym stosunkiem.

Prezerwatywy są dosyć tanim środkiem antykoncepcyjnym: cena za sztukę zaczyna się od mniej niż złotówki, można je kupić przez internet i nie wymaga to recepty.

 

Damska prezerwatywa, czyli femidom

To bardzo rzadko stosowana w Polsce metoda antykoncepcji, jednak jej niska popularność może wynikać z tego, że swoją renomę budują od początku XXI wieku.

Sama prezerwatywa damska to w praktyce „koszulka”, która wyścieła wnętrze pochwy.

Z jednej strony ma pierścień układający się na szyjce macicy, a z drugiej – szerszy pierścień, który okala ujście pochwy.

Podobnie jak prezerwatywa męska – zmniejsza ryzyko zarażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową i zapewnia zbliżoną ochronę przed niechcianą ciążą.

Pamiętaj jednak, żeby nie stosować jednocześnie prezerwatywy damskiej i męskiej.

Samo włożenie prezerwatywy damskiej wymaga pewnej wprawy, a ich dostępność jest nadal niska.

 

Kapturek naszyjkowy czyli diafragma

To kolejna mniej popularna metoda antykoncepcji mechanicznej, która – w przeciwieństwie do prezerwatyw – charakteryzuje się niższą skutecznością, jednak zapewnia lepsze doznania podczas seksu.

Kapturek nakłada się na szyjkę macicy – uniemożliwia on dotarcie nasienia do macicy.

Dostępne są kapturki ze spermicydem i bez niego.

Diafragmę można założyć na kilka godzin przed seksem, ale wyjąć od 6 do 8 godzin po ostatnim wytrysku.

Ta metoda antykoncepcji nie chroni również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową w takim stopniu, w jakim robią to prezerwatywy.

 

Gąbka dopochwowa ze środkiem plemnikobójczym

Jedna z najmniej popularnych metod antykoncepcji – jeśli nie najmniej popularna – wśród tych, o których wspomnę.

Zasada działania tej metody antykoncepcyjnej jest prosta: gąbkę należy nasączyć niewielką ilością wody i włożyć do pochwy.

Zakrywa ona szyjkę macicy, tworząc mechaniczną barierę nasieniu, a spermicydy sprawiają, że plemnikom znacznie trudniej dostać się do macicy.

Gąbkę można wyjąć maksymalnie 30 godzin od włożenia i po 6 godzinach od ostatniego stosunku.

Ze względu na sposób stosowania oraz skuteczność – jest to metoda zbliżona do kapturka.

 

Antykoncepcja hormonalna: tabletki, plastry, itp.

Tabletki antykoncepcyjne i ogółem – antykoncepcja hormonalna – to jedna z najpopularniejszych i niewątpliwie najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych.

Działają one w oparciu o wiedzę na temat działania kobiecego organizmu oraz zmian hormonalnych, które zachodzą w nim na różnych etapach cyklu.

Odpowiednio dobrane dawki syntetycznych hormonów płciowych – przyjmowane w postaci tabletek, plastrów, zastrzyków lub krążków – regulują działanie organizmu kobiety w taki sposób, aby zatrzymać owulację, zmniejszyć grubość endometrium oraz zagęścić śluz w szyjce macicy (co stawia mechaniczną barierę plemnikom).

Antykoncepcja hormonalna zapewnia bardzo wysoką skuteczność w zapobieganiu ciąży, jest stosowana też przy regulacji cyklu miesiączkowego (co jest szczególnie ważne u nieregularnie miesiączkujących kobiet).

Istnieje wiele rodzajów hormonalnych środków antykoncepcyjnych – różnią się one między sobą sposobem przyjmowania (tabletki, plastry, itp.) oraz dawkami syntetycznych hormonów (jedno-, dwuskładnikowe, itp.).

Dobranie odpowiednich środków hormonalnych jest ważne, bo pozwala zmniejszyć ewentualne efekty uboczne stosowania (na przykład tabletek antykoncepcyjnych).

Środki hormonalne są szeroko dostępne, jednak wydawane na receptę, po konsultacji z lekarzem.

 

Tabletki antykoncepcyjne: skuteczne, popularne, ogólnie dostępne (ale na receptę)

Tabletki antykoncepcyjne są najpopularniejszą metodą antykoncepcji hormonalnej, a zarazem – zapewniają niemal stuprocentową skuteczność zabezpieczania przed niechcianą ciążą.

Ta metoda antykoncepcji działa w oparciu o hormony wprowadzane do organizmu kobiety, które regulują jego działanie oraz minimalizują szanse na zajście w ciążę między innymi przez zastopowanie owulacji, zmniejszenie grubości endometrium oraz zagęszczenie śluzu w szyjce macicy.

Chociaż nie chronią przed chorobami wenerycznymi, to nic nie stoi na przeszkodzie, żeby stosować „podwójne zabezpieczenie”, czyli jednocześnie prezerwatywy i tabletki.

Takie podejście jest wskazane na początku stosowania tabletek (zanim zaczną skutecznie działać) oraz w przypadku pominięcia pigułki antykoncepcyjnej.

Istnieją różne rodzaje tabletek: tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe oraz tabletki antykoncepcyjne dwuksładnikowe (a wśród tych 1-, 2- i 3-fazowe), które lekarze mogą przepisywać różnym kobietom, w różnym wieku, w zależności od ich potrzeb, preferencji oraz stanu zdrowia.

Tabletki antykoncepcyjne mogą mieć efekty uboczne – spadek libido, wzrost wagi, zwiększenie ryzyka choroby zakrzepowej – jednak uważna samoobserwacja oraz opinia lekarza pozwolą na dobrzanie takich tabletek, które nie będą powodowały żadnych problemów.

Tabletki antykoncepcyjne przyjmuje się w cyklu 28-dniowy; w zależności od rodzaju pigułek przyjmujesz 21 tabletek z hormonami i robisz 7-dniową przerwę, po której nastąpi krwawienie z odstawienia (niebędące miesiączką), lub przyjmujesz 7 tabletek placebo z blistra (które pomagają utrzymać rytm codziennego brania tabletki).

Koszt tabletek – zależy od składu i producenta (waha się od mniej niż 10 złotych do około 40-50 złotych za opakowanie na jeden cykl).

Duża różnorodność tańszych zmienników niektórych tabletek antykoncepcyjnych sprawia, że są one jedną z najtańszych metod antykoncepcji.

Więcej o tabletkach antykoncepcyjnych przeczytasz w tekście na stronie konsultacji medycznej w kierunku antykoncepcji hormonalnej (tabletek, plastrów, krążków).

Obecnie w Polsce dostępne są następujące tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe:

1. 0,015 mg ethinylestradiolum + 0,06 mg gestodenum

a. Vines (28 tabletek)

2. 0,02 mg ethinylestradiolum + 0,075 mg gestodenum

a. Artilla (Artizia), Harmonet, Kontracept, Logest, Sylvie 20 (21 tabletek)

3. 0,02 mg ethinylestradiolum + 0,15 mg desogestrelum

a. Dessette, Estmar 20, Mercilon, Novynette, Ovulastan (21 tabletek)

4. 0,02 mg ethinylestradiolum + 3 mg drospirenonum

a. Axia, Lesinelle, Naraya, Sidretella 20, Teenia, Yasminelle, Aida, Hastina, Drosfemine – Aida nie jest dostępna w Polsce, a dostępność Hastiny i Drosfemine jest bardzo ogrniczona w polskich aptekach (21 tabletek)

5. 0,03 mg ethinylestradiolum + 0,075 mg gestodenum

a. Femoden, Sylvie 30, Femovan – ostatni niedostępny w Polsce (21 tabletek)

6. 0,03 mg ethinylestradiolum + 0,15 mg desogestrelum

a. Estmar 30, Marvelon, Regulon, Ovulastan Forte (21 tabletek)

7. 0,03 mg ethinylestradiolum + 0,15 mg levonorgestrelum

a. Levomine, Microgynon, Rigevidon, Ovranette, Rigevidon, Evaluna 30, Leverette – ostatnie cztery niedostępne w Polsce (21 tabletek)

8. 0,03 mg ethinylestradiolum + 2 mg dienogestum

a. Aidee, Atywia, Bonadea, Dionelle, Dorin, Jeanine (21 tabletek)

9. 0,03 mg ethinylestradiolum + 2 mg chlormadinoni acetas

a. Angiletta, Belara, Cleosensa, Madinette, Bellissima – ostatnio niedostępny w Polsce (21 tabletek)

10. 0,03 mg ethinylestradiolum + 3mg drospirenonum

a. Asubtela, Axia Forte, Lesine, Midiana, Sidretella 30, Yasmin, Lucette – ostatni niedostępny w Polsce (21 tabletek)

11. 0,035 mg ethinylestradiolum + 0,25 mg norgestimatum

a. Liberelle, Cilest – ostatni niedostępny w Polsce (21 tabletek)

12. 6 tabl. – 0,05 mg gestodenum + 0,03 mg ethinylestradiolum; 5 tabl. – 0,07 mg gestodenum + 0,04 mg ethinylestradiolum; 10 tabl. – 0,1 mg gestodenum + 0,03 mg ethinylestradiolum

a. Milvane (21 tabletek)

13. 6 tabl. – 30 mcg ethinylestradiolum + 50 mcg levonorgestrelum ; 5 tabl. – 40 mcg ethinylestradiolum + 75 mcg levonorgestrelum; 10 tabl. – 30 mcg ethinylestradiolum + 125 mcg levonorgestrelum

a. Triquilar, Logynon, Triquilar – ostatnie dwa niedostępne w Polsce (21 tabletek)

14. 0,02 mg ethinylestradiolum + 3 mg drospirenonum

a. Axia Conti, Daylette, Lesiplus, Mywy, Naraya Plus, Yaz, Vibin Mini, Vixpo (24 tabl. + 4 tabl. placebo)

15. 0,02 mg ethinylestradiolum + 0,1 mg levonorgestrelum

a. Orlifique, Evaluna 20 – ostatni niedostępny w Polsce (21 tabl. + 7 tabl. placebo)

16. 2 tabl. – 3 mg estradiolum; 5 tabl. – 2 mg estradiolum i 2 mg dienogestum; 17 tabl. – 2 mg estradiolum i 3 mg dienogestum; 2 tabl. – 1 mg estradiolum

a. Qlaira (26 tabl. + 2 tabl. placebo)

17. 0,03 mg ethinylestradiolum + 3 mg drospirenonum

a. Vibin, Axia Plus – ostatni niedostępny w Polsce (21 tabl. + 7 placebo)

18. 0,03 mg ethinylestradiolum + 2 mg dienogestum

a. Atywia Daily (21 tabl. + 7 tabl. placebo)

 

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe:

1. 0,075 mg desogestrelum

a. Azalia, Cerazette, Dessette Mono, DiamillaLimetic, Ovulan, Symonette, Cerelle, Desogestrel, Feanolla, Chalant Hexal, Desirett, Desogestrel Aristo – ostatnich sześć niedostępnych w Polsce (28 tabletek)

 

Plastry antykoncepcyjne: przyklejasz raz na tydzień

Plastry antykoncepcyjne działają niemal dokładnie tak samo jak tabletki, jednak sposób przyjmowania do organizmu hormonów jest inny – nie przez żołądek, ale przez skórę.

Plastry uchodzą za jedną z nowoczesnych metod antykoncepcji i cieszą się zasłużoną, choć niewielką, popularnością.

Działanie plastrów jest identyczne jak w przypadku tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych.

Stosowanie plastrów antykoncepcyjnych jest proste: przyklejasz pierwszy 1. dnia cyklu, 8. odklejasz stary i przyklejasz nowy, 15. znowu zmieniasz plaster.

W 22. dniu cyklu odklejasz ostatni plaster, a w ciągu 7 dni powinno pojawić się krwawienie i w jego pierwszym dniu przyklejasz pierwszy plaster z kolejnej paczki.

Wadą plastrów jest to, że mogą powodować skórne reakcje alergiczne, jednak zdarza się to rzadko.

Niekiedy plaster może się odkleić, jednak codzienna kontrola pomoże upewnić się, że jest na miejscu.

Największą zaletą plastrów jest jednak wygoda i większy margines błędu w przypadku odklejenia lub przeoczenia dnia przyklejenia nowego.

W Polsce dostępne są tylko jedne plastry antykoncepcyjne i podobnie jak w przypadku tabletek – potrzebna jest recepta.

Koszt plastrów – około 40 złotych za paczkę (1 paczka na jeden cykl).

Więcej o plastrach antykoncepcyjnych przeczytasz w tym tekście.

Obecenie w Polsce dostępne są plastry antykoncepcyjne Evra

 

Krążki antykoncepcyjne (lub ringi)

Krążki (pierścienie, ringi) antykoncepcyjne to mniej popularna metoda zapobiegania ciąży, jednak z pewnością zalicza się do grupy nowoczesnych.

Krążek antykoncepcyjny to – dosłownie – krążek nakładany na szyjkę macicy w 1. dniu cyklu i wyjmowany po 21 dniach.

Podobnie jak plastry i tabletki, krążki opierają swoją skuteczność na wydzielaniu odpowiednich dawek syntetycznych hormonów do organizmu kobiety.

Tę metodę antykoncepcji charakteryzuje bardzo wysoka skuteczność oraz wygoda stosowania.

Minusem może być to, że łatwo przeoczyć moment, gdy krążek wypadnie (co też może się zdarzyć).

Pozostałe wady są typowe dla innych rodzajów antykoncepcji hormonalnej.

Koszt krążków – około 50 zł za sztukę (1 sztuka na jeden cykl).

W Polsce dostępne są krązki antykoncepcyjne GinoringNuvaRingPolaRing i AdaRing.

 

Zastrzyk antykoncepcyjny, czyli jedno ukłucie na 12 tygodni

Zastrzyk antykoncepcyjny jest jedną z długoterminowych metod antykoncepcyjnych.

Jest mało popularny w Polsce, ale użytkowniczki go sobie chwalą.

Działa na tej samej zasadzie co inne metody hormonalne, jednak samo działanie zastrzyku utrzymuje się 12 tygodni.

Mechanizm działania zastrzyków jest podobny jak w przypadku innych rodzajów antykoncepcji hormonalnej – syntetyczny odpowiednik hormonów płciowych reguluje funkcjonowanie organizmu, blokując owulację oraz zagęszczając śluz.

Dużymi zaletami tej metody są długoterminowość, zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób zakrzepowych oraz po prostu – wygoda.

 

Implant antykoncepcyjny: dla tych, którzy nie boją się skalpeli

Implant antykoncepcyjny to kolejna mniej popularna metoda zapobiegania ciąży.

Ta metoda zalicza się do grupy antykoncepcji długoterminowej i działa w oparciu wydzielanie syntetycznych odpowiedników damskich hormonów płciowych.

Implant jest niewielkim „patyczkiem” umieszczanym pod skórą (najczęściej ramienia), który uwalnia hormony przez 3 lata.

W tym czasie blokuje on owulację i zapewnia wysoką ochronę przed zajściem w ciążę.

Minusem jest to, że wymaga niewielkiej – ale jednak – ingerencji chirurgicznej, po której może zostać blizna.

Chociaż sam zabieg umieszczenia implantu może być kosztowny, to w porównaniu z wieloma innymi metodami może być lepszym wyborem finansowym.

 

Wkładki domaciczne (nazywane też spiralami)

Istnieją różne rodzaje wkładek domacicznych (czyli spiral) – na przykład hormonalne lub z spirale miedziane.

Umieszcza się je w macicy i dzięki wydzielanym hormonom lub działaniu miedzi zabezpiecza przed zajściem w ciążę.

W Polsce jest to mało popularna metoda antykoncepcji, jednak według danych WHO korzysta z niej ponad 160 milionów kobiet na całym świecie.

Spiralę domaciczną zakłada się raz na wiele lat – w zależności od modelu lub zaleceń lekarza od 3 do nawet 10 lat.

Warto wspomnieć, że wkładki domaciczne są jedną z pierwszych skutecznych metod antykoncepcji.

Wadą wkładek jest koszt i dolegliwości bólowe po założeniu.

Cena jednorazowego założenia wkładki waha się od 400 do nawet 1600 złotych, jednak długofalowa skuteczność oraz niemal znikome efekty uboczne sprawiają, że wielu specjalistów uważa spirale za najbliższą terminowi „idealnej antykoncepcji”.

Warto wspomnieć, że spirala jest przykładem odwracalnej antykoncepcji długoterminowej (tzw. LARC: Long-acting Reversable Contraception).

 

Naturalne metody antykoncepcyjne: bez hormonów, ale czy skuteczne?

Istnieją też naturalne metody antykoncepcyjne, czasem nazywane „niehormonalnymi”.

Ich główną zaletą jest znikomy lub zerowy wpływ na funkcjonowanie kobiecego i męskiego organizmu.

Opierają się one głównie na śledzeniu cyklu miesięcznego i unikaniu seksu w czasie dni płodnych (ale nie wszystkie) lub opierają się na zależnościach między działaniem kobiecego organizmu w konkretnych okolicznościach i płodnością.

 

Niekoniecznie „kalendarzyk”, czyli metoda termiczno-objawowa

To chyba najpopularniejsza naturalna metoda antykoncepcyjna, która charakteryzuje się wysoką skutecznością przy idealnym stosowaniu (około 96%) i gorszą – w praktyce (około 76%).

Metoda termiczno-objawowa polega na obserwowaniu kobiecego ciała i określaniu na podstawie temperatury, gęstości śluzu oraz położenia szyjki macicy momentu cyklu, a przez to – wskazaniu dni płodnych.

Ta metoda sprawdza się przy regularnie miesiączkujących kobietach.

Zaburzenia miesiączkowania, stres czy inne czynniki zewnętrzne (oraz choroby) sprawiają, że ta metoda może okazać się nieskuteczna (stąd też duży rozstrzał między idealną skutecznością a praktyczną).

Kolejnym problemem z tą metodą jest to, że opiera się ona o nieuprawianie seksu w dniach poprzedzających owulację i następujących po niej.

Wiele kobiet odczuwa w tym czasie wzrost libido, a niestety – żeby uniknąć ciąży – powinny zachować wstrzemięźliwość seksualną (a przynajmniej – zrezygnować ze stosunków pochwowych).

Dużą zaletą tej metody jest jej niemal zerowy negatywny wpływ na organizm kobiety.

Minusem – stosunkowo niska skuteczność praktyczna, czasochłonność i duża zależność od czynników zewnętrznych, które mogą zaburzyć delikatną równowagę hormonalną, a w efekcie – przyspieszyć lub opóźnić owulację.

 

Długie karmienie piersią, czyli jedna z możliwych metod na czas po porodzie

Karmienie piersią (regularne – co najmniej raz na trzy godziny) zatrzymuje owulację, a co za tym idzie – spełnia funkcję antykoncepcji.

Według danych WHO – karmienie piersią co 3 godziny zapewnia skuteczność przed zajściem w ciążę na poziomie 98% w pierwszych 6 miesiącach, po 12 miesiącach ta wartość spada do 93%, a po 24 miesiącach – do 87%.

Nadal – jest to bardzo wysoka skuteczność, jednak jest obarczona dużym ryzykiem.

Nieregularne karmienie dziecka, przerwy dłuższe niż 3 godziny czy cechy indywidualne mogą sprawić, że owulacja wróci bardzo szybko.

W przypadku kobiet, które nie karmią piersią owulacja może wrócić nawet 4 tygodnie po porodzie.

 

Stosunek przerywany

Zdecydowanie nie jest to skuteczna metoda zapobiegania ciąży, chociaż jej idealne zastosowanie charakteryzuje się całkiem niezłą skutecznością.

Technicznie rzecz biorąc – jest to trochę metoda mechaniczna, bo uniemożliwia fizyczny kontakt nasienia z komórką jajową.

Stosunek przerywany polega na wyjęciu penisa przed wytryskiem i ejakulowaniu poza pochwą (a najlepiej – też nie w jej okolicach).

Chociaż może to brzmieć niewinnie, to stosowanie tej metody może powodować nerwicę u mężczyzn, a w efekcie – kłopoty natury seksualnej.

Dodatkowo jest to metoda daleka od idealnej jeśli chodzi o komfort obojga partnerów, bo w jednym z najprzyjemniejszych momentów stosunku nagle trzeba wszystko kończyć.

 

Antykoncepcja awaryjna, czyli hormonalna, ale trochę inna

Antykoncepcja awaryjna, nazywana często „tabletką dzień po”, jest najbardziej kontrowersyjną metodą antykoncepcyjną.

Stosowana jest po niezabezpieczonym stosunku seksualnym (lub w sytuacji, gdy nie zastosowano żadnych innych metod antykoncepcji) oraz w przypadku pęknięcia prezerwatywy.

Antykoncepcja awaryjna może być przyjęta (w zależności od składu) do 72 lub do 120 godzin po niezabezpieczonym stosunku.

Ich działanie jest proste: zawarte w nich składniki hamują owulację i uniemożliwiają zapłodnienie komórki jajowej.

Wbrew niektórym opiniom – antykoncepcja awaryjna nie jest środkiem wczesnoporonnym (WHO uznaje, że ciążą zaczyna się w momencie zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej w macicy), a uniemożliwia dojście do zapłodnienia.

Zgodnie ze zmianami w polskim prawie – od 2017 roku ta forma antykoncepcji jest również dostępna wyłącznie na receptę.

 

Ochrona przed niechcianą ciążą, ale czy przed chorobami?

Antykoncepcja ma również inną ważną rolę – może chronić przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

O ile „stare” choroby weneryczne (chlamydioza, rzeżączka czy kiła) współczesna medycyna wie jak wyleczyć, o tyle konsekwencje zdrowotne (nawet bezobjawowego przebiegu choroby) mogą być poważne (podobnie jak zakażenia HIV).

Podobnie jest z chorobami grzybicznymi (grzybica penisa, grzybica pochwy) czy bakteriami odpowiedzialnymi za zapalenie pęcherza moczowego.

Jednak wciąż istotne pozostaje przeprowadzenie testów na choroby weneryczne, chociażby po to, żeby wykluczyć zakażenie nimi. 

Jednak przed chorobami przenoszonymi drogą płciową mogą chronić tylko prezerwatywy, a raczej – zapewniać ochronę, którą można ostrożnie nazwać skuteczną.

Prezerwatywy – poza zatrzymaniem plemników przed dotarciem do macicy – zatrzymują również wiele bakterii i wirusów, które mogą być przekazywane podczas seksu.

Inne metody antykoncepcyjne – czy to hormonalne czy naturalne – nie zapewniają ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

 

Czy stosując antykoncepcję (hormonalną, mechaniczną, naturalną) można zajść w ciążę?

Tak.

Jeśli stosujesz jakąś antykoncepcję, nadal możesz zajść w ciążę.

Na początku tego tekstu wspomniałem o skuteczności metod antykoncepcyjnych – żadna z metod nie zapewnia stuprocentowej skuteczności.

Do tego dochodzi czynnik ludzki, czyli pominięcie tabletki, zmiany w organizmie, pęknięta prezerwatywa (lub wadliwa) lub źle wyliczony moment cyklu.

To się może zdarzyć.

Więc jeśli jesteś aktywna seksualnie, stosujesz jakąś metodę zapobiegania ciąży (nawet jeśli regularnie przyjmujesz tabletki), ale zaczynają się pojawiać u Ciebie pierwsze objawy zapłodnienia – jak najszybciej wykonaj test ciążowy.

 

Gdzie mogę kupić środki antykoncepcyjne?

Prezerwatywy (męskie) są powszechnie dostępne – spotkasz je w aptekach, drogeriach, sklepach, na stacjach benzynowych… itp.

Zwróć jednak uwagę na to, czy nie zabierasz ich z nasłonecznionej półki – wysokie temperatury mogą powodować spadek wytrzymałości mechanicznej.

Antykoncepcja hormonalna jest dostępna wyłącznie w aptekach na receptę, co oznacza, że lekarz (pierwszego kontaktu lub ginekolog) powinien przeprowadzić konsultację medyczną przed wypisaniem recepty.

Taką konsultację medyczną (z e-receptą) w kierunku antykoncepcji możesz odbyć również w przychodni online Dimedic.



Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
 
Przedłuż swoją antykoncepcję online! Kończą Ci się tabletki?
Rozpocznij konsultację